Reuring in de pensioenbranche

Onderstaand interview met Folkert Pama, directievoorzitter BeFrank, is verschenen in AM Magazine.

Klik hier voor de opgemaakte versie.

Het voert te ver om te zeggen dat de pensioenaanbieders de afgelopen jaren hebben stilgezeten: de Premiepensioeninstelling (PPI) heeft haar intrede gedaan en toch lijkt de nog relatief jonge uitvoerder de standaard te worden voor beschikbare premieregelingen. Daarbuiten heeft er de afgelopen vijftig jaar nauwelijks innovatie plaatsgevonden, vindt BeFrank-directeur Folkert Pama. “Pas de laatste jaren komt dat op. Dat heeft onder andere te maken met de intrede van de PPI’s”, zo is zijn overtuiging. “Wij zijn teruggegaan naar de tekentafel: hoe zou een pensioenuitvoerder eigenlijk in elkaar moeten zitten? Wij zijn mede-eigendom van BinckBank en daar zit veel kennis over beleggen. Daardoor zijn wij ook met een beleggingsvisie naar pensioen gaan kijken. Er is decennialang nauwelijks innovatie geweest; in de maatschappij is het heel normaal dat je internet gebruikt voor allerlei vormen van communicatie. Die ontwikkeling komt nu pas binnen in pensioenland.” Bij BeFrank ligt de nadruk dan ook op moderne communicatie. “Wij geven bij de klant aan: pensioen is niet zonder risico. En wij willen daar eerlijk over communiceren, zoals ook uit onze naam af te leiden is.”

Vrije keuze
Die nieuwe manier van communiceren is ook hard nodig, zegt Pama: “We dachten tot een paar jaar terug allemaal dat pensioenen zeker waren. En als dat zo is, vindt de deelnemer het verder wel prima. Maar de laatste jaren slaat de vergrijzing toe, is de rente laag en wordt er nu ook gekort op uitkeringen. Vroeger was het vanzelfsprekend dat een pensioen goed geregeld was. Nu is dat niet meer zo. Als klant geeft het dan een onbehaaglijk gevoel dat hij daar geen invloed op kan uitoefenen. Je krijgt een ‘lock in’-effect en dat past niet meer bij deze tijd. We kiezen inmiddels onze eigen energieleverancier en onze eigen zorgverzekeraar, dus waarom niet onze eigen pensioenuitvoerder? En waarom zou je geen keuze hebben in de mate van risico?”

Pensioenplicht is nodig
Pama lijkt daarmee te pleiten voor het individualiseren van de pensioenopbouw in de tweede pijler. Maar dat is toch niet helemaal zo, nuanceert hij: “De pensioenplicht is nodig. In ons pensioenstelsel hebben we er baat bij om een aantal elementen samen te doen, zoals collectief beleggen, want dat is goedkoper. Verder zijn de overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico’s individueel niet te dragen, Ook dat moet je collectief onderbrengen. We hebben dus wel degelijk baat bij het collectief. Alleen zou je bij je eigen beleggingen wel wat meer invloed kunnen hebben dan dat nu het geval is door aan bepaalde knoppen te kunnen draaien. Dat hoeft niet zo solidair te zijn ingericht als nu.”

Variabele lijfrente
Aegon en Nationale-Nederlanden hebben de afgelopen jaren in de derde pijler producten op de markt gebracht die zijn gebaseerd op de in de Verenigde Staten en Japan populaire ‘variable annuities’. Deze variabele lijfrentes bieden de mogelijkheid om in de uitkeringsfase te kiezen voor een hogere periodieke uitkering bij aanvang en een lagere uitkering later in de uitkeringsfase. “Eigenlijk bestaat dat in de tweede pijler al: daar kun je kiezen voor een hoog-laagconstructie”, licht Pama toe. “Maar zou dat niet flexibeler moeten kunnen? Je zou bijvoorbeeld in de laatste tien jaar van de pensioenopbouw kunnen toewerken naar een flexibel contract, waarbij de werknemer wordt ontzien. Of je kunt toe naar het gefaseerd inkopen van pensioen, zodat je niet al je geld in één keer hoeft aan te wenden voor een uitkering. Waarom zou je niet elk jaar een deel kunnen verkopen?”

Reactief
Er is wel vernieuwing, maar die is reactief van aard, zegt Pama. “Veel veranderingen zijn ingegeven door noodzaak, zoals de crisis. Eigenlijk zou je moeten uitgaan van het ideale stelsel en van daaruit toewerken naar een nieuw product. Dan ben je proactief bezig. Dat missen wij in Nederland.” Belangrijk onderdeel van vernieuwing draait om communicatie, is het devies van Pama. “Het pensioen was voornamelijk een afspraak tussen de werkgever en de pensioenuitvoerder. Uiteindelijk draait het om de werknemer. Wij hebben met onze dienstverlening de werknemer centraal gesteld. Wij willen de werknemer inzicht en kennis bieden: als ik kies voor beleggingswijze A, wat zijn daar dan de voor- en nadelen van? Wij maken gebruik van nieuwe elementen die door de moderne techniek mogelijk zijn gemaakt en die aansluiten bij de belevingswereld van de werknemer.”

Alles goed en wel, maar waar blijft dan die innovatie op het gebied van pensioen? “Wij doen aan online dienstverlening; dat vernieuwend binnen de pensioenbranche. De werknemers hebben realtime inzicht in hun pensioenbeleggingen en kunnen met de Pensioenplanner berekenen wat het hen oplevert als ze bijvoorbeeld langer doorwerken of bijsparen. Wij communiceren helder over de mate van risico op werknemersniveau. Dat is uniek en echte innovatie. Bovendien kunnen werknemers via de App ‘Mijn pensioen’ ook hun pensioen bekijken. Pensioen is een low-interest product, dus moet je het aantrekkelijker maken. Communicatie moet helder en kort zijn. De startbrief is bij veel pensioenaanbieders een startboek met wel 40 pagina’s. Wij hebben een brief van 2,5 pagina’s.”

Lifecycles
Pama vindt dat op productgebied vooral de kwaliteit van de lifecycles is verbeterd. “Volgens die lifecycles moet je van rendement naar zekerheid werken en daarop gaandeweg de beleggingsmix aanpassen. Maar de kwaliteit daarvan was tien jaar geleden nog slecht. Risico´s werden niet goed gemanaged, waardoor een deelnemer alsnog slecht uit was als de rente vlak voor zijn pensioendatum daalde. Risico’s moeten prudent worden behandeld. Wij nemen ruim voordat de werknemer met pensioen gaat, het renterisico al mee door geleidelijk aan te beleggen in fondsen die in waarde stijgen als de rente daalt. Beleggen is een belangrijk aspect bij pensioenen. Nu is er de keuze of de deelnemer defensief, neutraal of offensief wil beleggen, maar daar stopt het. Je wilt als klant ook weten wat het betekent als je ergens voor kiest.” Daarom komt BeFrank binnenkort weer met een innovatief element: een pensioen- enbeleggingscursus gevolgd door een toets voor deelnemers. “Dat is een e-learningmodule die uitleg geeft over beleggingen en mensen risico’s leert inschatten. Als je die volgt, krijg je bij ons meer beleggingsvrijheid.”