Waarom een groen pensioen pas echt zoden aan de dijk zet

Het is een krachtig middel om de CO2-voetafdruk op deze aarde naar beneden te krijgen: beleg pensioengelden in duurzame initiatieven. Daarbij snijdt het mes aan vele kanten. Werkgevers dragen hiermee bij aan het behalen van de klimaatdoelstellingen, werknemers werken graag voor een bedrijf dat zich bekommert om het milieu. En de natuur krijgt de kans zich te herstellen.

‘Pensioen is het salaris van de toekomst. Maar pensioen kan veel meer zijn dan dat alleen, als er belegd wordt in duurzame alternatieven. Daarmee wordt niet alleen een financieel rendement voor straks gerealiseerd, maar draag je ook bij aan een betere en gezondere leefomgeving. Want ook die hebben we straks nodig.’ Aan het woord is Jan Hein Rhebergen, commercieel directeur bij BeFrank, een innovatieve online pensioenuitvoerder die collectieve beschikbare premieregelingen uitvoert voor werkgevers. Rhebergen: ‘In de discussie rondom het nieuwe pensioenakkoord draait het vooral om hoe hoog de dekkingsgraden moeten zijn, wie wat moet betalen en wie welk deel van de “koek” krijgt toebedeeld. Maar wat ik mis in deze discussie is wat we allemaal niet kunnen doen met dit geld om een betere toekomst te creëren. Er zit op dit moment zo’n 1500 miljard euro in de pensioenpotten. Laten we niet alleen nadenken over hoe we die gaan verdelen en onder welke voorwaarden, maar laten we ook eens kijken naar hoe we die gaan besteden. Daar valt nog veel te winnen en veel te innoveren.’

Pensioen moet simpeler en relevanter
Met de komst van het nieuwe pensioenakkoord – waarvan de regels naar verwachting gaan gelden vanaf 1 januari 2022 – wordt steeds meer gesproken over de beschikbare premieregeling, ofwel “defined contribution” (DC). De hoogte van het pensioen is hierbij afhankelijk van de ingelegde premie. Ook komt de premie bij een DC-regeling ten goede aan de werknemer en niet aan de collectieve pot. Dat betekent ook dat werknemers zelf meer betrokken moeten worden bij hun eigen pensioen. Rhebergen: ‘Dat is een flinke uitdaging. Voor veel werknemers is hun pensioen het grootste financiële product waar ze tijdens hun leven mee te maken hebben. Toch is het een onderwerp dat ver van hen afstaat omdat het veelal complexe en ondoordringbare materie is. Het moet ook duidelijk zijn voor medewerkers waarin ze hun geld kunnen beleggen. Maar dat is niet voldoende’, zo benadrukt Rhebergen. ‘We moeten pensioen daarnaast interessant en relevant maken. Bijvoorbeeld door duidelijk te maken dat we onze eigen pensioenspaargelden kunnen investeren in een betere, groene wereld terwijl ons geld tegelijkertijd rendement oplevert.’

Gouden kans
Rhebergen is een fanatiek pleitbezorger voor het investeren van pensioengelden in duurzame initiatieven. En hij heeft een punt. Uit onderzoek van Nordea, een van de grootste financiële dienstverleners in Scandinavië, blijkt dat je door pensioengeld in duurzame fondsen te investeren de CO2-voetafdruk flink kunt beïnvloeden. Je geld beleggen in duurzame fondsen is maar liefst 27 keer zo effectief (zie kader) dan minder vlees eten of minder vluchten maken. Rhebergen: ‘Vaak wordt pensioenkapitaal “grijs” belegd. Risico en rendement zijn leidend. Maar er ligt een gouden kans om die grijze beleggingen groen te maken. Duurzaamheid is een thema dat je veel terugziet in jaarverslagen van bedrijven. Maar vreemd genoeg worden de pensioengelden in dit kader niet genoemd.’

Aanbod is beperkt
Erik Lutjens, hoogleraar Pensioenrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam, kan hiervoor wel redenen aangeven. ‘Het onderwerp leeft enorm onder pensioenuitvoerders, maar in de praktijk blijken de mogelijkheden om groen te beleggen beperkt. Het aanbod komt op gang, maar moet nog verder groeien. Bovendien zijn pensioenbeleggers van huis uit gericht op het behalen van rendementen. Dat heeft prioriteit. Aangezien groene fondsen vaak nog geen lange trackrecord hebben, kiezen veel partijen voor de relatieve veiligheid van traditionele financieel gerichte fondsen.’ Toch ziet Lutjens het een en ander veranderen. ‘Het is slechts een kwestie van tijd totdat pensioenbeleggers vooral op ‘groen’ gaan. Dat zit eraan te komen. Vanuit regelgeving is hier onlangs ook meer ruimte voor gekomen..’

Jongere werknemers zoeken maatschappelijke betrokkenheid
Rhebergen noemt nóg een voordeel van groen beleggen. Bedrijven vergroten daarmee hun aantrekkelijkheid op de arbeidsmarkt. Rhebergen: ‘Met name de jongere generaties – generatie Z en millennials – werken bij voorkeur voor organisaties die maatschappelijk betrokken zijn. Bijna tweederde van deze groep wil niet werken voor een bedrijf dat het thema maatschappelijk verantwoord ondernemen helemaal links laat liggen. Ze zoeken werk dat aansluit bij hun passie en willen iets kunnen betekenen voor de wereld. Bedrijven die medewerkers de mogelijkheid bieden hun pensioengeld te investeren in duurzaamheid, hebben bij deze groepen al snel een streepje voor. Vergeet niet dat pensioen een belangrijke arbeidsvoorwaarde is. Een gemiddelde werkgever betaalt al snel 15% van de loonsom aan pensioen. Wie dit geld investeert in duurzame doelen, geeft een duurzaam visitekaartje af en kan écht verschil maken.’

Twee miljard hectare grond herbebossen
Een bedrijf dat elke dag bezig is met duurzame projecten, is Land Life Company. Vijf jaar geleden startte deze organisatie met de missie om de twee miljard hectare gedegradeerd land in de wereld te herbebossen. En het blijft niet bij woorden alleen. In 2020 heeft het bedrijf de ambitie om drie tot vijf miljoen bomen te planten.’ Hoofd Business Development van Land Life Company Sander Keulen legt uit: ‘Een derde van onze aarde is op dit moment zo verwoest dat hier niets meer groeit. Spanje was vroeger bijvoorbeeld één groot bos. Maar de natuur is veerkrachtig. Als we deze een handje helpen dan kan onze leefomgeving ook zeker weer herstellen. Wij hebben als missie om twee miljard hectare ongezond land wereldwijd weer vitaal te krijgen. We planten zelf de bomen samen met de lokale bevolking. De flora en fauna komen daardoor weer in een gezond evenwicht, maar ook de lokale gemeenschap wordt er beter van. We willen dat binnen één generatie gerealiseerd hebben.’ De financiering van de herbebossing komt van bedrijven. Keulen: ‘Ze geven ons geld om hun CO2-voetafdruk te compenseren. Vaak maken we deel uit van hun duurzaamheidsambities.’

CO2-voetafdruk compenseren
Sinds kort werkt Land Life Company ook samen met BeFrank. Rhebergen: ‘BeFrank belegt het pensioengeld steeds meer in beleggingsfondsen met een lage CO2-uitstoot. We doen dat onder andere samen met Triodos Investment Management, de beleggingstak van Triodos. Met hen hebben we het Sustainable Impact Dashboard ontwikkeld dat laat zien wat de duurzame impact is van je beleggingen. Die impact drukken we uit in vermeden CO2-uitstoot, uitgespaard waterverbruik, en in lagere afvalproductie. Maar we ontkomen niet aan een rest-uitstoot. Die kunnen we compenseren door samen te werken met Land Life Company.’ De compensatie wordt nauwkeurig becijferd. Rhebergen: ‘Wij kunnen de CO2-footprint van een klant precies berekenen aan de hand van data van de beleggingsfondsen. Land Life koppelt daar vervolgens een model aan dat bepaalt hoeveel bomen in een bepaald gebied aangeplant moeten worden om deze CO2 te compenseren. We laten de klant ook precies zien waar de bomen zijn geplant en wat het resultaat hiervan is. Ze zien daardoor meteen wat het concreet betekent voor de wereld wanneer ze hun pensioengeld in groene doelen investeren.’

Nu is het moment
Keulen is ervan overtuigd dat het slechts een kwestie van tijd is totdat bedrijven ervoor kiezen de pensioengelden groen te beleggen. ‘De overheid drukt steeds meer een prijs op vervuilende bedrijven omdat deze in de transitie naar een CO2-neutrale economie een steeds groter risico vormen. Wie hierin investeert moet dit compenseren. Klimaatneutraal beleggen wordt dan ook steeds meer de norm. Het zal hopelijk niet lang duren voordat pensioenuitvoerders dit voorbeeld volgen. Het is een schot voor open doel waar je maar beter meteen actie op kunt ondernemen. Waarom wachten?’ ‘Eens’, zegt Rhebergen. ‘Pensioen is het salaris van de toekomst. Maar net als vandaag de dag bestaat dit uit meer dan geld alleen. We willen straks ons geld kunnen uitgeven in een wereld die gezond en leefbaar is. En daar kunnen we ons pensioengeld heel mooi voor gebruiken.’

Over BeFrank
BeFrank, opgericht in 2010, is een snelgroeiende online pensioenuitvoerder die de pensioenen verzorgt van 200.000 werknemers van zo’n 900 middelgrote en grote bedrijven. Het bedrijf is onderdeel van NN Group en heeft 4 miljard euro onder beheer.

Dit artikel komt uit het Financieel Dagblad en verscheen 4 december 2019. Klik hier voor de pdf.